Orły zniewolone

            Jesienią 1939 r. po zajęciu wschodnich ziem II Rzeczypospolitej przez Armię Czerwoną i włączeniu ich przez sowieckiego okupanta do ZSRR nastały prześladowania ludności. Określone grupy zawodowe i społeczne, a także opornych nowej władzy i nie rokujących na współpracę więziono lub wysiedlano całymi rodzinami na Syberię. Po ataku Niemiec hitlerowskich na ZSRR gen. Sikorski podpisał porozumienie z sowietami, mocą którego polscy zesłańcy uzyskali ułaskawienie i możliwość zaciągania się do Armii Andersa. Zdecydowana większość walczących w polskich formacjach wojskowych na Zachodzie doświadczyła traumy syberyjskiego zesłania. Był to los polskich jeńców wojennych, więźniów sowieckich łagrów i zesłańców w dalekie wschodnie obszary ZSRR. Dziesiątki tysięcy Polaków ciągnęło do punktów werbunkowych, by następnie w ramach polskich formacji wojskowych wyjechać do Iranu, Iraku, Palestyny itd. To 2. Korpusowi Polskiemu gen. Andersa w maju 1944 r. przypadło zdobycie Monte Cassino. Ci, którzy nie zdążyli do Armii Andersa zostali powołani do Armii Berlinga. W okupowanym kraju rozwijały się struktury konspiracyjne, a w czasie akcji "Burza" żołnierze Armii Krajowej dali daninę krwi. Rozmaite były polskie drogi do wolności, zwłaszcza rodzin z wschodnich obszarów Rzeczypospolitej.